ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΛΗΟΣ – ΓΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΕΡΙ

ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Johannes Brahms (1833-1897)

Chaccone, διασκευή (για αριστερό χέρι πιάνου) της Παρτίτας αρ. 2 σε ρε ελάσσονα του Johann Sebastian Bach

 

C. Saint Saëns (1835-1921)

Ελεγεία, Σπουδή αρ. 5 (από τις 6 σπουδές για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 135

 

Béla Bartók (1881-1945)

Σπουδή για πιάνο

 

Frank Bridge (1879-1941)

3 αυτοσχεδιασμοί (για αριστερό χέρι πιάνου)

1) At Dawn: Poco Adagio

3) A Revel: Allegro

 

Jozef Hofmann (1876-1957)

Σπουδή (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 32

 

Alexander Scriabin (1872-1915) 

Πρελούδιο και Νυχτερινό (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 9

 

Felix Blumenfeld (1863-1931)

Σπουδή (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 36

 

Leopold Godowsky (1870-1938)

Ελεγεία (για αριστερό χέρι πιάνου)

 

Leopold Godowsky (1870-1938)

Σπουδή (για αριστερό χέρι) στην επαναστατική σπουδή του Chopin 

 

Johannes Brahms (1833-1897)

Chaccone, διασκευή (για αριστερό χέρι πιάνου) της Παρτίτας αρ. 2 σε ρε ελάσσονα του Johann Sebastian Bach

Η θρυλική «Chaconne» σε ρε ελάσσονα για σόλο βιολί του J. S. Bach έγινε αγαπημένο έργο των πιανιστών μετά από τη δεξιοτεχνική και περίτεχνη μεταγραφή του Brahms το 1879, ειδικά γραμμένη μόνο για αριστερό χέρι. Ο ίδιος ο Brahms αναφέρει: «Θαυμάζω πώς ένα μόνο μουσικό κομμάτι προσφέρει έναν ολόκληρο κόσμο από τις βαθύτερες σκέψεις και τα δυνατότερα συναισθήματα…». Ο συνθέτης επέλεξε τη μεταγραφή για το αριστερό χέρι του πιάνου ώστε να αποτυπώσει καλύτερα το πνεύμα και την εκπληκτική οικονομία των μέσων του πρωτότυπου έργου του Bach αλλά και για να προσομοιάσει την τεχνική δυσκολία της βιολονίστικης ερμηνείας του μνημειώδους έργου του 18ου αιώνα.

 

C. Saint Saëns (1835-1921)

Ελεγεία, Σπουδή αρ. 5

Ο Saint Saëns, Γάλλος συνθέτης της ρομαντικής περιόδου, όντας και ο ίδιος πιανίστας, συνέθεσε και εξέδωσε το 1912 έξι δεξιοτεχνικές σπουδές μόνο για αριστερό χέρι. Στην ώριμη συνθετική του πορεία επέλεξε να γράψει έξι σπουδές σε δομή μιας χορευτικής μπαρόκ σουίτας. Είναι γνωστή η εκτίμησή του στους Γάλλους μπαρόκ συνθέτες François Couperin και Jean-Philippe Rameau. Η 5η σπουδή, βέβαια, γνωστή και ως «Ελεγεία», είναι η μόνη που δεν παραπέμπει άμεσα σε κάποιο χορό και διακατέχεται διαρκώς από μια εσωτερική ένταση. Η ύφανση της συγκεκριμένης σπουδής, όμως, όπως και οι υπόλοιπες σπουδές του έργου, μιμείται την επεξεργασία για δυο χέρια του εκτελεστή αν και ερμηνεύεται μόνο με το αριστερό χέρι.

 

Béla Bartók (1881-1945)

Σπουδή για πιάνο

Ο Béla Bartók, Ούγγρος σημαντικός συνθέτης του 20ού αιώνα, υπήρξε μελετητής παραδοσιακών μουσικών διαφόρων λαών. Στη νεανική δημιουργική του περίοδο, αυτήν του όψιμου ρομαντικού ιδιώματος και συγκεκριμένα το 1903, γράφει τη δεξιοτεχνική σπουδή που αποτέλεσε και το μοναδικό έργο του μόνο για το αριστερό χέρι του πιάνου. Αποτελεί το πρώτο και μακροσκελέστερο από τη σειρά των τεσσάρων κομματιών για πιάνο του 1903. Το αρχικό μελωδικό θέμα παραπέμπει στον Liszt, ενώ όλη η σπουδή διαπνέεται από μια αίσθηση αυτοσχεδιασμού έχοντας όμως ως επίκεντρο μορφολογικά αλλά και ερμηνευτικά τις δύσκολες και συνεχείς οκτάβες. 

 

Frank Bridge (1879-1941)

3 αυτοσχεδιασμοί (για αριστερό χέρι πιάνου)

Ο Βρετανός συνθέτης Frank Bridge, δάσκαλος σύνθεσης του διάσημου Benjamin Britten, έγραψε το 1918 τους τρεις αυτοσχεδιασμούς για το αριστερό χέρι του πιάνου αφιερώνοντάς τους στον πιανίστα και φίλο του Douglas Fox, του οποίου το δεξί χέρι ακρωτηριάστηκε το 1917 πολεμώντας κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Αποτελούν αριστουργηματικά δείγματα γραφής της πλούσιας πιανιστικής φιλολογίας του συνθέτη. Στο «At Dawn» διακρίνουμε την επιρροή του από τον Berg ενώ στο «A Revel» την επιρροή του από τον Brahms.

 

Jozef Hofmann (1876-1957)

Σπουδή (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 32

Ο Πολωνός συνθέτης Jozef Hofmann και δεινός πιανίστας, μαθητής του θρυλικού Anton Rubinstein, άφησε τεράστια παρακαταθήκη στην παγκόσμια πιανιστική φιλολογία. Το ύφος της σπουδής για το αριστερό χέρι του πιάνου, όπως και αρκετών έργων του Hofmann, προσεγγίζει περισσότερο τη ρομαντική περίοδο της μουσικής. Εικάζεται πως το συγκεκριμένο έργο το έγραψε για ενδυνάμωση της τεχνικής του αριστερού χεριού ενός ερμηνευτή πιανίστα.

 

Alexander Scriabin (1872-1915) 

Πρελούδιο και Νυχτερινό (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 9

Ο Ρώσος συνθέτης και πιανίστας Alexander Scriabin δημιούργησε νέους ήχους, ανεξάρτητους από τις συμβατικές κλασικές έννοιες. Δυο τραυματισμοί σε νεαρή ηλικία τον ανάγκασαν να εξασκείται στο πιάνο μόνο με το αριστερό χέρι. Σε ηλικία 20 ετών, ύστερα από ακραία μελέτη πιάνου, παθαίνει βαριά τενοντίτιδα στο δεξί χέρι. Χρειάστηκαν να περάσουν δύο χρόνια για να αναρρώσει πλήρως, κατά τη διάρκεια των οποίων συνέθεσε το έργο «Πρελούδιο και Νυχτερινό» για το αριστερό χέρι, που έγινε γρήγορα πολύ δημοφιλές παγκοσμίως. Στο «Πρελούδιο» ανιχνεύουμε επιρροές από τον Chopin ενώ στο «Νυχτερινό» από τον φίλο του συνθέτη, τον Rachmaninov.

 

Felix Blumenfeld (1863-1931)

Σπουδή (για αριστερό χέρι πιάνου), έργο 36

Ο Ουκρανός συνθέτης και πιανίστας Felix Blumenfeld έγραψε το 1905 τη Σπουδή πιάνου μόνο για το αριστερό χέρι. Φέροντας στις πιανιστικές του συνθέσεις εμφανείς επιρροές από τον Chopin, παρατηρούμε στο συγκεκριμένο έργο πόσο μεγάλη δεξιοτεχνική κατάρτιση απαιτείται για τον ερμηνευτή. Μια διαρκής μελωδική γραμμή, άλλοτε εμφανής και άλλοτε σε εσωτερική φωνή, μεταφέρει στον ακροατή της ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Στην αρχή του κομματιού εισαγάγει τρυφερά τη μελωδία με απλή συνοδευτική γραμμή. Στη συνέχεια όμως η πλοκή της μελωδίας και της αρμονικής συνοδείας γίνονται εντονότερες, σε βαθμό που απορεί κάποιος πώς γίνεται να μη συμμετέχει το δεξί χέρι του εκτελεστή.

 

Leopold Godowsky (1870-1938)

Ελεγεία (για αριστερό χέρι πιάνου)

Ο Πολωνο-αμερικάνος συνθέτης Leopold Godowsky, διάσημος πιανίστας και παιδαγωγός, έγραψε το 1929 στο Παρίσι τη συγκλονιστική «Ελεγεία» για το αριστερό χέρι του πιάνου. Το γενικότερο ύφος των συνθέσεών του είναι βαθιά ριζωμένο στις αρχές του όψιμου ρομαντισμού. Στο συγκεκριμένο κομμάτι η κυρίαρχη μελωδία του συνομιλεί διαρκώς με αρκετές εσωτερικές φωνές που οφείλει να αναδείξει ο ερμηνευτής. Ο τίτλος προϊδεάζει τους ακροατές για την εσωτερικότητα των συναισθημάτων που θα αναδειχθούν, ενώ κάποιοι θεωρούν ότι η «Ελεγεία» λειτουργεί και ως ένας ενστικτώδης προπομπός για τα προβλήματα που θα έρθουν να ταράξουν τη ζωή του Godowsky τα επόμενα χρόνια. 

 

Leopold Godowsky (1870-1938)

Σπουδή (για αριστερό χέρι) στην επαναστατική σπουδή του Chopin

Αδιαμφισβήτητα, τα πιο δημοφιλή έργα του Leopold Godowsky είναι οι 53 σπουδές πάνω στις σπουδές του Chopin, οι οποίες γράφτηκαν ανάμεσα στα έτη 1894 και 1914. Σε αυτές, ο Godowsky μετατρέπει τις ήδη δύσκολες πρωτότυπες σπουδές του Chopin σε περιπλοκότερες και με βαθύτερες προσεγγίσεις στις λεπτομέρειες του ήχου του οργάνου. Τις έχουν χαρακτηρίσει ως «τα πιο απίθανα δύσκολα πράγματα που γράφτηκαν ποτέ για πιάνο». Μορφολογικά ωστόσο οι περισσότερες συμβαδίζουν με την τριμερή δομή των σπουδών του συμπατριώτη του. Η αρμονική γλώσσα όμως και η ποικιλομορφία του συναισθηματικού κόσμου του Godowsky ξεφεύγουν εμφανώς στις δικές του σπουδές. Η σπουδή μόνο για ένα χέρι στην επαναστατική σπουδή του Chopin έχει απίστευτες τεχνικές δυσκολίες στην ερμηνεία της, ειδικά στο μεσαίο μέρος όπου υπάρχουν οκτάβες με μεγάλα άλματα ενδιάμεσα, γεγονός που την καθιστά ως τις μέρες μας ένα από τα δυσκολότερα έργα του παγκόσμιου πιανιστικού ρεπερτορίου.