Giuseppe Maria Cambini (1746-1825)

Κουιντέτο για φλάουτο, όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο αρ. 1, έργο 8

Ο Ιταλός συνθέτης Giuseppe Maria Cambini ήταν σίγουρα ένας από τους πιο παραγωγικούς συνθέτες του τέλους του 18ου αιώνα, με πάνω από 700 συνθέσεις. Η έντονη συνθετική δραστηριότητά του παρατηρείται από τη στιγμή που μετακομίζει στο Παρίσι, όπου συνθέτει ανελλιπώς ακόμη και στα χρόνια της Επανάστασης. Η μουσική του θα λέγαμε ότι αποτελεί την επιτομή του γαλλικού «στιλ γκαλάν». 

Στα πολυάριθμα έργα μουσικής δωματίου του περίοπτη θέση κατέχουν τα έξι κουιντέτα για τον, σπάνιο για εκείνη την εποχή, συνδυασμό φλάουτου, όμποε, βιολιού, βιόλας και τσέλου. Στο κουιντέτο αρ. 1 του έργου 8 υπάρχει μια έντονη στιλιστική κομψότητα και μια διαυγής μελωδική υπεροχή του φλάουτου. Το χαριτωμένο Allegro το διαδέχεται ένα δεξιοτεχνικό παραδοσιακό Rondo με φρέσκες ρυθμικό-μελωδικές ιδέες των εμβόλιμων μερών του, χωρίς όμως να χάνει στιγμή τον ειρμό της σφιχτής δομής του. 

Johann Christian Bach (1735-1782)

Κουαρτέτο για όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο, σε σι ύφεση μείζονα, κατάλογος W. B60

Ο Γερμανός γιός του Johann Sebastian Bach, Johann Christian Bach, ταλαντούχος συνθέτης αλλά και σπουδαίος οργανίστας θεωρείται ο πρώτος μεγάλος συνθέτης της κλασικής περιόδου και αυτός που επηρέασε με το συνθετικό του στιλ περισσότερο τους διάσημους κλασικούς συνθέτες Haydn και Mozart.

Στην πλούσια συγκομιδή των έργων μουσικής δωματίου του ξεχωρίζει το κουαρτέτο για όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο σε σι ύφεση μείζονα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι γράφτηκε, όπως και τα υπόλοιπα πέντε αντίστοιχα κουαρτέτα, για τον δεξιοτέχνη ομποΐστα Johann Christian Fischer που γνώρισε ο συνθέτης στο Λονδίνο. Αποτελείται από δύο μόνο μέρη, όπως συνηθιζόταν στα έργα ψυχαγωγικής μουσικής του κλασικισμού. Στο Allegro δεσπόζει μελωδικά το όμποε συνομιλώντας συχνά με τις γραμμές του βιολιού και της βιόλας. Στο δεύτερο μέρος, ένα κλασικό μορφολογικά Rondo, ο Johann Christian Bach πλέκει άρτια δεξιοτεχνικά όλα τα όργανα στο ηχητικό περιβάλλον αυτού του γοητευτικού συνδυασμού μουσικής δωματίου. 

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) 

Κουαρτέτο για φλάουτο, βιολί, βιόλα και τσέλο, σε ρε μείζονα, κατάλογος K. 285

Ο Μότσαρτ είναι ένας από τους ελάχιστους συνθέτες που έχουν δημιουργήσει αριστουργήματα σε όλα τα είδη μουσικής δημιουργίας. Το συγκεκριμένο έργο μουσικής δωματίου που το ολοκλήρωσε στις 25 Δεκεμβρίου του 1777 αποτελεί το πρώτο από τα τρία κουαρτέτα που συνέθεσε στο Μάνχαϊμ, ύστερα από παραγγελία του φλαουτίστα Ferdinand Dejean. 

Το πρώτο μέρος θυμίζει περισσότερο κοντσέρτο για φλάουτο και ορχήστρα, αναδεικνύοντας το σολιστικό παίξιμο του οργάνου που αναπτύσσεται εκείνη την περίοδο στα ευρωπαϊκά μουσικά κέντρα. Το Adagio που ακολουθεί είναι μια σερενάτα, με πιο έντονο χαρακτηριστικό την ελεγειακή μελωδία του φλάουτου, η οποία συγκαταλέγεται στα ομορφότερα μέρη της παγκόσμιας λογοτεχνίας του φλάουτου. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε αυτό το μέρος αναδύονται οι νέες τεχνικές παιξίματος εγχόρδων της εποχής εκείνης των οποίων τα ηνία και την κατάρτιση κατέχουν οι μουσικοί της «Σχολής του Μάνχαϊμ». Το εύθυμο φινάλε του κουαρτέτου είναι σε μορφή Rondo όπου η κυρίαρχη μελωδία περνάει σε όλη την ομάδα ζευγαρωτά, τα μοτίβα αλληλεπιδρούν σε ζωηρό ρυθμό και έτσι αναδεικνύεται η δεξιοτεχνία των τεσσάρων ερμηνευτών στο σύνολό της. 

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) 

Κουαρτέτο για όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο, σε φα μείζονα, κατάλογος K. 370

Ο Μότσαρτ συνέθεσε το κουαρτέτο για όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο σε φα μείζονα το 1781, λίγα χρόνια μετά τη γνωριμία του με τον Friedrich Ramm, έναν βιρτουόζο ομποΐστα στην ορχήστρα του Μονάχου, ώστε να τιμήσει τη δεξιοτεχνία του αλλά και να τονίσει τις τεχνικές βελτιώσεις που είχαν γίνει στο όργανο εκείνη την εποχή. Στο είδος του κουαρτέτου με όμποε (ή άλλο πνευστό όργανο) της κλασικής περιόδου, το πνευστό μοιάζει να παίρνει τη θέση του πρώτου βιολιού ενός τυπικού κουαρτέτου εγχόρδων. Διακρίνουμε, λοιπόν, και στο συγκεκριμένο κουαρτέτο τη μελωδική υπεροχή του όμποε ως σολιστικού οργάνου και στα τρία μέρη. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για το τελευταίο μέρος (Rondo. Allegro) όπου εμπλέκονται δεξιοτεχνικά και τα έγχορδα και συνδιαμορφώνουν την όμορφη ηχητική παλέτα του ώριμου πλέον Μότσαρτ.

Luigi Boccherini (1743-1805) 

Κουαρτέτο για φλάουτο, βιολί, βιόλα και τσέλο, σε ρε μείζονα, αρ. 1, έργο 5

Ο Ιταλός συνθέτης και βιρτουόζος τσελίστας Luigi Boccherini μας άφησε μια πλούσια παρακαταθήκη σε έργα μουσικής δωματίου στα τέλη του 18ου αιώνα. Όταν έγινε αυλικός συνθέτης και τσελίστας του πρίγκιπα Luis Antonio de Borbón είχε στην ορχήστρα του έναν εξαιρετικό δεξιοτέχνη του φλάουτου που τον ενέπνευσε να γράψει αρκετά κουαρτέτα και κουιντέτα με πρωταγωνιστή το φλάουτο.

Στο κουαρτέτο για φλάουτο, βιολί, βιόλα και τσέλο, σε ρε μείζονα διακρίνουμε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μουσικής του Boccherini: πάθος, δράμα, λυρισμό, ζωντάνια και μεγαλοπρέπεια. Το πρώτο μέρος, ένα δεξιοτεχνικό Allegro vivace, ξεκινάει με ένα εύθυμο θέμα σε διαρκή διάλογο με όλα τα όργανα. Το δεύτερο μέρος είναι ένα μενουέτο. Είναι γνωστή η αγάπη του συνθέτη για αυτό το είδος. Στο συγκεκριμένο διακρίνουμε κυρίως τον σολιστικό ρόλο του φλάουτου και τις μεγάλες μελωδικές γραμμές του τσέλου. Το σχετικά σύντομο Larghetto που ακολουθεί υμνεί τον εσωτερικό λυρισμό του συνθέτη. Στο φινάλε, όπως αναμενόταν, έχουμε έξαρση των μελωδικών γραμμών με έντονους αρμονικούς και ρυθμικούς παραλληλισμούς και των τεσσάρων οργάνων, που προϋποθέτει την άρτια δεξιοτεχνική κατάρτιση των ερμηνευτών. 

Giuseppe Maria Cambini (1746-1825)

Κουιντέτο για φλάουτο, όμποε, βιολί, βιόλα και τσέλο αρ. 3, έργο 8

Ο συνθέτης και βιολονίστας Giuseppe Maria Cambini γεννήθηκε πιθανώς τον Φεβρουάριο του 1746 στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Οι πληροφορίες για τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι ελάχιστες. Μαθαίνουμε όμως περισσότερα από τη στιγμή που μετακομίζει στο Παρίσι, όπου για τριάντα χρόνια είχε πολύ έντονη συνθετική δραστηριότητα. Έγραψε πάνω από 600 καθαρά οργανικά έργα, ανάμεσα σε αυτά 149 κουαρτέτα εγχόρδων, 114 κουιντέτα εγχόρδων, εννέα συμφωνίες και πάνω από 100 τρίο για διάφορα όργανα. 

Στο κουιντέτο αρ. 3 του έργου 8 διακρίνουμε δειλά έναν πρώιμο ρομαντισμό και κάποιες εμπνεύσεις από τα πρώτα έργα του Franz Schubert. Στo πρώτο μέρος, ένα ελαφρώς ζωηρό Allegro, υπερέχει μελωδικά το φλάουτο χωρίς να απουσιάζουν και οι πρωταγωνιστικές μελωδίες του όμποε και του βιολιού. Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος, ένα μακροσκελές μενουέτο, η μεγαλύτερη αντιστικτική γραφή του Cambini προσφέρει έδαφος για όμορφους μελωδικούς διαλόγους όλων των οργάνων με πλούσια ενορχηστρωτική γκάμα.